ابزار وبمستر

حوضه‌ آبریز بخشی از یک خشکی است که تمام آب بارش یافته و یا جاری شده در آن به یک نقطه‌ انتهایی برسد. با آنچه که تعریف شد،

می‌ توان به این نتیجه رسید که داخل حوضه‌های آبریز؛ رودخانه‏ ها، جاده‌ ها، جنگل‌ها و حتّی

شهر‌ها نیز قرار دارند.

حوضه‌ های آبریز مهم هستند چرا که کیفیت آب یک رودخانه به تمام اجزای داخل حوضه‌ آبریز و مهم‏تر از همه، به تأثیر متقابل انسان‌ها در آن بستگی دارد.

تصویر یک حوضه‏ آبریز فرضی

حوضه‌ آبریز مرکزی ایران حدود دو‏ سوّم کل ایران را در بر می‌گیرد.

هر حوضه‌ آبریز بزرگ از چندین حوضه‌ آبریز کوچک تشکیل شده است.

نام چند حوضه آبریز:

شهر تبریز داخل حوضه‌ آبریز رودخانه‏ «آجی‌ چای» (تلخه‏ رود)

و شهر اهواز داخل حوضه‌ آبریز رودخانه‌ کارون می‌باشد.

رودخانه‌ های بزرگ، حوضه‌ های آبریز بزرگ دارند و رودخانه‌ های کوچک نیز حوضه‌ های آبریز کوچک‌تر دارند. به همین صورت، ابعاد مختلف رودخانه‌ ها در برابر بارندگی‌ ها نیز عکس‌ العمل متفاوت دارند.

رودخانه‌ های بزرگ، افزایش و کاهش سطح آب آرام‌ تری نسبت به رودخانه‏ های کوچک‌تر دارند.

در یک حوضه‌ آبریز کوچک، سطح آب در رودخانه در عرض چند ساعت

و یا حتّی چند دقیقه افزایش و کاهش می‌یابد. امّا در رودخانه‌ های بزرگ، روزها طول خواهد کشید

تا سطح آب بالا بیاید و یا به حالت اوّلیه خود برگردد.

مقدار آب رودخانه در حوضه آبریز به عوامل زیر بستگی دارد:

شیب زمین -پوشش گیاهی-میزان بارندگی

- مقدار گیاه خاک-شدت بارندگی

-وسعت حوضه آبریز-نفوذ پذیری زمین

حوضه آبریز دریای خزر

مساحت حوضه ی آبریز خزر در مجموع 5/3 میلیون كیلومتر مربع می‌باشد (Radionov, 1994), كه در بین كشورهای ایران، تركمنستان، آذربایجان، روسیه و مقداری از خاك تركیه توزیع شده است.